Türk hamamı olarak ta bilinen hamam, türk kültürünün önemli yapılarından biridir. Çeşitli kültürlerde geleneksel isimlerden biri olan hamamlar son zamanlarda yaşanan eskiye dönüş ile popülerliğini yeniden kazanmaya başlamıştır. Yerli halk için bir sağlık bakımı ve yabancılar için özel bir deneyim haline gelen hamamlar artık egzotik merkezler haline geldi, ancak hala işlevlerini sürdürmektedir.
Ülkemizde özellikle turistlik bölgelerde daha sık gördüğümüz hamamların iç dizaynında bilindiği gibi Osmanlı döneminden beri kurnalarda, banyolarda ve hamam taşında mermer ve benzeri doğaltaşlar çoğunlukla kullanılmakta ve tercih edilmektedir. Temizliği bir kültürle birleştiren ve ortaya unutulmayacak bir deneyim sunan hamamların yapı taşı olan mermerler ise buradaki en önemli detaydır.
Mermer türleri olarak bilinen 650 farklı renk, doku ve desende mermer çeşidi tespit edilmiş olup, 290 türü Türkiye’de bulunmaktadır. Bununla beraber bazı özel mermerler ise günümüzde sadece Türkiye’de çıkartılmaktadır. Mermer'in en önemli özellikleri renk, desen, doku, sertlik, parlatma, cilaya karşı duyarlılık ve blok olarak elde edilebilme opsiyonlarıdır. Geniş bir renk aralığı gösteren mermerler çoğunlukla beyaz, gri veya gri-beyaz renktedir. Hamamlarda kullanılacak mermer su ile sürekli temas halinde olacağından dolayı, kullanılacak mermer seçimi burda önem taşımaktadır.
Mermerlerde bilinen en yüksek yoğunluk oranı 2.75 gr/cm³ en düşük yoğunluk oranı da 2.70 gr/cm³ seviyesindedir. Mermer seçimi yaparken bu yüksek yoğunluk oranları gözetilmeli, kullanılacak yerlere göre yoğunluk seviyesi düşük ama renk ve desen açısından uyumlu mermer çeşitleri dikkate alınmalıdır. Renk ve desenlerinden başka mermer kalitesinde fosiller, boşluk ve çatlaklar, sertlik, cila tutum kapasitesi gibi hususlar önemli belirleyicilerdir. Mermer kullanımı konusunda oldukça önemli olan hamam mermeri damarları ve dokusu bakımından göz yormayacak şekilde dinlendirici olmalıdır.
Günümüze kadar gelen tarihi hamamlarda kullanılan mermerlere bakıldığında özellikle kırmızı ve beyaz mermerlerin sıklıkla kullanıldığı görülmektedir. Mezarlık mermeri olarak ta bilinen marmara mermeri, doğal görüntüsü ile hamam ve sauna iç döşeme ve kaplama işlerinde oldukça gösterişli ve asaletli bir doğal taş modelidir. Islak zemin ve doğallığı ile traverten taşlarıda diğer bir alternatif olarak göze çarpmaktadır. Traverten mermeri su bazlı ve kaydırmazlık özelliği ile genelde ıslak zeminlerde kullanılan bir malzeme olması sebebiyle zeminlerde kullanılabilir.
Hamamlarda genelde beyaz ve bej tonları kullanılarak yapılan mermer, özel bir şekilde seçilir ve tasarımları farklılıklarına göre kullanılır. Kullanılan mermer türüne göre de bakım ve temizlik işleri de aynı farklılıkta uygulanır. Fakat mermer türleri, kireç taşı ile yakın akraba olmasından dolayı bazı ortak özelliklere sahiptir. Bunlar temizlik ve bakım açısından son derece önem taşıyan belirginliklerdir.
Mermer temizleme işleminin kusursuz olması ve temizliğini yansıtabilmesi açısından düz bir zemine uygulanması şarttır. Bu nedenle öncelikle insanların sık kullandığı bu mekanlarda yüzey pürüzsüzlüğü sağlanmalı ve onarımının yapılarak düz görüntü elde edilmesi gerekir. Özellikle tarihi hamamlarda bulunan mermer ve benzeri kaplamaların bakımı, taşın hem tarihi önemi hemde hijyenik açıdan oldukça önem taşımaktadır. Bu mekanlarda diğer kullanım alanlarından farklı olarak daha sıklıkla kullanıldığı için periyodik olarak belli aralıklarla bakım ve onarım çalışmaları yapılmalıdır. Mermer temizliği ve bakımı doğru yapılmazsa, yüzeye zarar verebilir, telafisi zor sonuçlar doğurabilir.
Mermer yüzeyinin ilk günkü normuna kavuşmasının en garantili yolu mermer yüzey parlatma (silim-cilalama) uygulamasıdır. Bu uygulama, sadece mermerin bakım ve temizliği için üretilmiş özel silim makineleri ve ph değeri çok düşük yüzey temizleme malzemeleri (honlama ve parlatma kremleri) ile yapılmaktadır. Bu uygulama ile istenilen parlaklık ve temizlik %100 garanti edilir.
İçerisinde asit bulunan her türlü yiyecek, içecek ve temizlik malzemeleri ile mermerin teması, mermer yüzeyine zarar vermekle kalmaz, kalıcı lekelerde bırakabilir. Bunun yanında çatlak ve gözenekler içerisindeki lekeleri çıkarmak için, metal ve benzeri araç gereçler de kesinlikle kullanılmamalıdır. Hem mermerin yüzeyini çizer, hem de lekenin çıkarılacağı alan daha da büyür ve çatlak bir delik formuna dönüşebilir.
Mermer temizliğin bilinen en risksiz ve zararsız yöntemler arasında; karbonat, su ve tebeşir ile yapılmaktadır. Karbonat ve su karıştırılıp bez ile yüzeyin silinmesi sağlanırken, tebeşir ile temizliği farklıdır. Tebeşir ezilip toz halini aldıktan sonra, hafifçe nemlendirilmiş bez yardımıyla toz tebeşir yüzeye sürülür ve temizliği yapılır.
Mermer yüzeylerin üzerindeki lekerin çıkarılmasıyla ilgili daha detaylı bilgiye bu makaleye bakarak ulaşabilirsiniz.