Traverten taşı cephe, duvar kaplamaları ve zeminlerde ağırlıklı olarak kullanılır ve dekoratif tasarımların aranan malzemelerindendir. Doğal olarak meydana gelen ve doğal haliyle üretilen bu yarı değerli taşlar, üretim (plaka kesimi) ve işleme aşamasında, doldurulması gereken boşlukların bulunduğu durumlarda, bu boşluk ve gözeneklerin doğru biçimde doldurulmaması sonucunda, partiküllerinin birbirinden ayrılması ve dezenforme olması ile traverten yüzey kırılıp parçalara ayrılabilir. Bu boşluklar ve gözenekler başarılı bir şekilde doldurulsa dahi, kullanım aşamasında ağır darbe ve baskılara dayanamaz ve yine dolgu yapılan yerden ayrılması söz konusu olabilir.
Mohs cetvelinde 4-5 arasında bir sertliğe sahip olan bu narin taşın uzun ömürlü olması için kullanımı kadar hangi amaca hizmet edeceği de oldukça önem taşımaktadır. Bu nedenle kullanım amacına uygun olan traverten türü seçilmeli, uygulanacak alanın tasarımına uygun taş seçimi yapılmalıdır.
Kırılan, çatlayan, ya da düşen ve yerinden çıkan traverten zemin taşı, kaplama parçası, tezgah, masa, lavabo ve benzeri eşyalardaki hasar durumuna (kırık veya çatlak) göre; tamir ve onarım teknikleri de değişmektedir. Genel olarak üç farklı traverten ve benzeri doğal taş yapıştırma tekniği, yapıştırma türüne göre de farklı yapıştırıcılar (polyester esaslı derz dolgular ve mum dolgular, epoksi (epoxy) tutkallar, slikonlar) kullanılmaktadır. Ayrıca; traverten taşı boyutları, uygulanan projeye göre değişkenlik göstermekle beraber, genel olarak parke ya da karo ebatlı olarak kullanılır ve diğer taşlardan farklı olarak yenisi ile değiştirilmesi gibi avantajı bulunmaktadır.
Traverten gibi doğal taşlar için piyasada üretilmiş alternatif yapıştırma malzemeleri bulunmaktadır. Epoksi (epoxy) tutkallar ağırlıklı olarak çatlak yüzeyler için kullanılmaktadır. Birçok epoksi yapıştırıcı iki kompanentli olup, solvent içermeyen, tiksotropik özelliklidir. Reçine ve donmayı hızlandırıcı katalizör malzemelerini içermektedir. Bu tutkal oldukça akışkan yapısı sayesinde, yüzeydeki çatlak derinliğine bakmaksızın her noktasına nüfuz etmekte ve çatlak içini doldurmaktadır.
Uygulamasında ise; dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Akışkan yapıya sahip tutkalın yapıştırmasının ve donmasının sağlıklı olabilmesi için, kullanılacağı alanın (çatlak içi de dahil) yağdan, kirden tamamen arınmış bir kuru yüzeye sahip olması gerekir. Reçine ve katalizör malzemelerin karışımları uygulanacak alan büyüklüğüne bağlı olarak, belli ölçülerde yapılır. Karışım ölçüleri ise; 1-2-4 ölçek reçine/1 ölçek katalizör şeklinde olmalıdır. Hazırlanan karışım duruma göre; fırça, spatula ya da yüzey üzerine dökülüp fazlasını sıyırmak suretiyle taşın üzerine uygulanır. Epoxy tutkal ile yapıştırılan taş, ortamın sıcaklığına ve nem oranına göre; 12-24 saat arasında bir süreyle kurumaya bırakılır.
Polyester esaslı yapıştırıcılar piyasa da genellikle akemi adıyla bilinmektedir. Farklı markalarda satılan bu yapıştırıcıların uygulama teknikleri aynıdır. Çoğunlukla iki elemanlı olan bu yapıştırıcılar, elde edilen karışımla yüzeye uygulanır. Polyester esaslı yapıştırıcılar ve dolgu malzemeleleri çoğunlukla traverten yapıştırmasında ve kırık parçaların birleştirilmesinde yaygın olarak kullanılır. %97 oranında yapıştırıcı ve %3 oranında sertleştirici (katalizör) kullanılan karışımda, oranlar değiştirildiği taktirde, yapıştırma ve donma süreleri de paralel olarak değişmektedir. Sertleştirici fazla kullanıldığında, sertleşme süresi kısalıp yapıştırma oranı düşerken, yapıştırıcı fazla kullanıldığında, yapıştırma oranı yükselip, donma ve sertleşme süresi de uzamaktadır. Bu nedenle yapıştırılacak parçaların durumuna göre; %100 başarı sağlanabilmesi için, gerekli şartlar sağlanarak bu değerler değişebilir.
Eğer taşın yüzeyindeki gözenekler çok az ise veya normal polyester dolgu yapıldıktan sonra taşın yüzeyinde dolmamış gözenekler kalmış ise; extra olarak dolgu mumları kullanılmalıdır. Dolgu mumu katı formda olup, dolgu ütüsü adı verilen elektrikli yardımcı bir araç kullanılır ve mum ısıtılıp eritilerek sıvı hale gelmesi sağlanır. Ortalama 1-2 dakikasında kuruyacak olan mum, hızlıca yüzeye uygulanmalı, yüzeyi çizip zarar vermeyecek spatula gibi bir aletle fazlası alınmalıdır.
Traverten slikon yapıştırıcıları ise; pratik kullanım avantajıyla, ağırlıklı olarak düşen lavabo ve tezgahların yerlerine oturtulmasında soğuk veya sıcak olarak kullanılmaktadır. Slikon tabancası ile yerine monte edilecek traverten eşya yüzeyine ve sabitleneceği alana şerit halinde sürülmek suretiyle kullanılır. Sabitlenen eşya sürülen slikonun kuruması için 5-6 saat gibi bir zaman aralığında beklemeye alınır, su ve benzeri sıvı çözeltilerle teması kesilir.
Traverten malzeme yapıştırılarak tamir edilip onarıldıktan sonra, yüzeyin eski halini alabilmesi ve kullanım ömrünün uzun olması için son aşama olan silim, parlatma ve cilalama gibi koruyucu işlemler gerekmektedir. Bu işlemler için taş türüne göre; polisaj ve silim makinesi, zımparalama ve cilalama için grid veya elmas pedler gibi bir takım araç gereçlere ihtiyaç duyulmaktdır.
İşlem yapılacak yüzeyin kullanım amacına (sızdırmazlık veya kaydırmazlık gibi) göre; patinato veya emprenye gibi koruyucu uygulamalardan sonra, yüzey gözenekleri dış etkenlere karşı daha dirençli ve dayanıklı hale gelmesi sağlanır. Ayrıca; taşın antibakteriyel özelliği daha da baskın olarak artar ve hijyenik ortam sağlar.
Traverten yüzeyler için silim, parlatma ve cilalama işlemleriyle ilgili detaylı bilgiye buradan, emprenye hakkında detaylı bilgiye buradan, patinato ile ilgili detaylı bilgiye de buradan ulaşabilirsiniz.